Πήγαινε στα δημοτικά τραγούδια, στη δημοτική τέχνη και στη χωριάτικη και λαϊκή ζωή, για να βρεις τη γλώσσα σου και την ψυχή σου και μ’ αυτά τα εφόδια αν έχεις ορμή μέσα σου και φύσημα θα πλάσεις ό,τι θέλεις, παράδοση και πολιτισμό και αλήθεια και φιλοσοφία.
Ίων Δραγούμης
ΚΑΜΗΛΑ - ΘΡΑΚΙΩΤΙΚΑ ΚΑΛΑΝΤΑ
« Πρόκειται για έθιμο της Ανατολικής Ρωμυλίας (Β. Θράκη) που γινόταν παραμονή Χριστουγέννων ή Πρωτοχρονιάς, που αναβιώνει ως τις μέρες μας.
Οι νέοι φτιάχνουν ένα σκελετό με ξύλα και τον ντύνουν με κουρέλια και δέρματα ώστε να πάρει τη μορφή καμήλας. Ύστερα δυο παλικάρια μπαίνουν από κάτω και αποτελούν τα πόδια της καμήλας. Την καμήλα οδηγεί ο καμηλιέρης με συνοδεία ομάδας νέων που ψάλλουν τα κάλαντα. Οι νυκοκυραίοι δίνουν στην καμήλα λουκάνικα και χρήματα. Τότε η καμήλα γονατίζει και τους φιλάει το χέρι.
Στη διάρκεια της περιφοράς τρέχει η καμήλα και ξεφεύγει από τον καμηλιέρη. ΄Ολοι τρέχουν να την πιάσουν χτυπώντας την. Η παρουσία της καμήλας είναι συμβολική. Είναι μοναδική στην αντοχή στις κακουχίες, στην πείνα, στη δίψα, στο μακρύ δρόμο και το βαρύ φορτίο. Ο Συμβολισμός με την κακοπάθεια του ζώου δείχνει τον άνθρωπο που αντέχει τις περιπέτειες στη διάρκεια της πορείας του μέσα στο χρόνο, κουβαλώντας το φορτίο της ζωής.»
Ταυτόχρονα με το έθιμο της Καμήλας ψάλλουμε και τα χριστουγεννιάτικα κάλαντα την παραμονή των Χριστουγέννων.
ΚΑΛΑΝΤΙΣΜΑ
Εβγάτε, δέτε, μάθετε το νιο Χριστό που γεννιέται
Γεννιέται κι αναθρέφεται στο μέλι και στο γάλα
Το μέλι το τρων οι άρχοντες, το γάλα οι αφεντάδες,
Τα κήρα στα σταλάσματα σ’ όλα τα μαναστήρια
……………………………………………………….
Χριστούγεννα, πρωτούγεννα, πρώτη Γιορτή του χρόνου,
΄πόψε Χριστός γεννήθηκε κι ο κόσμος δεν το νιώνουν,
Κι ο κόσμος και το κλουμπινιά κι ο βασιλιάς ατός του.
Τα δυο βαγγέλια λειτουργούν κι όλ’ οι αποστόλοι ψέλνουν.
Συγκεντρώνουμε το ενδιαφέρον και την προσοχή των πολιτών που κυκλοφορούν την ώρα εκείνη στους δρόμους της πόλης, όπως το θέλει η μέρα, Παραμονή Χριστουγέννων μ’ ένα χαμόγελο μοιράζουμε ευχές για χρόνια πολλά, ζεστά, αληθινά.
Ο Σύλλογός Θρακιωτών συνεχίζοντας σταθερά την πορεία του στα μονοπάτια της παράδοσης αναβιώνει μια-μια τις παλιές συνήθειες με ιερότητα.
«ΚΛΗΔΟΝΑΣ»ΟΙ ΦΩΤΙΕΣ ΤΟΥ ΑΗ – ΓΙΑΝΝΗ ΤΟΥ ΡΙΖΙΚΑΡΗ
« …. και φωτιές ανάβανε
στους απάνω δρόμους
τ’ Αη-Γιάννη θάτανε θαρρώ…»
( στίχοι Λευτέρη Παπαδόπουλου )
Το έθιμο του Κλήδονα
Σ’ όλους τους ανθρώπους είναι κοινή η επιθυμία να ξέρουν τι μπορεί να περιμένουν από το μέλλον. Σήμερα, μ’ όλη την εξάπλωση του τεχνολογικού πολιτισμού, που υποτίθεται ότι θα σάρωνε όλες τις προλήψεις και τις δεισιδαιμονίες του «βάρβαρου» παρελθόντος, εξακολουθούν οι άνθρωποι να πιστεύουν στην αστρολογία, τα ωροσκόπια και τους μάντηδες. Το έθιμο του Κλήδονα είναι μια θρακική λατρευτική συνήθεια, λαμπρό κατάλοιπο του λαϊκού πολιτισμού.
Στη λαϊκή λατρεία τα έθιμα επανέρχονται κάθε χρόνο σε ορισμένες εποχές κι ο Κλήδονας συνδέεται με το θερινό ηλιοστάσιο, το γύρισμα αυτό του χρόνου, που οι αρχαίοι λαοί το θεωρούσαν πάντα σημαντικό και επικίνδυνο για τη ζωή τους. Έτσι ζητούσαν να προφυλαχτούν απ’ αυτό με μαγικούς τρόπους, να το κάνουν ακίνδυνο, κι ακόμα το έβλεπαν σαν μια ευκαιρία να γνωρίσουν την τύχη τους.
Ο λαός μας πιστεύει ότι τις τύχες τις φέρνει στις 23 του Ιούνη ο Αϊ – Γιάννης. Φανερώνει λέει το ριζικό του ανθρώπου, γι’ αυτό τον είπαν Ριζικάρη ή Κλήδονα. Αυτό το ριζικό γυρεύει να μάθει η νέα, που γίνεται Καλλινίτσα, πηδά φωτιές και ονειρεύεται μέσα στη νύχτα το νέο που θα την παντρευτεί.
Φέρνει το αμίλητο νερό από πηγάδι μακρινό κι έτσι η δροσιά του νερού, ο πόθος και το όνειρο στοιχειώνουν στη φαντασία των ανθρώπων, που πιστεύουν πως ακούν τον Κλήδονα, δηλ. μια φωνή που τη στέλνουν οι θεοί και κρύβει κάποια μηνύματα.
Το πηγάδι του Αι-Γιάννη του Ριζικάρη μέσα στον κύκλο του Ήλιου, της φωτιάς, του νερού είναι πηγή ζωής, που χρόνια ολόκληρα μέσα στον Ιούνιο, μας ποτίζει και αναζωογονεί τις λεμονιές του πόθου και της προκοπής.
ΓΟΝΙΜΙΚΟ ΕΘΙΜΟ ΚΙΟΠΕΚ –ΜΠΕΗΣ
«Γερή να είναι η σπορά σας
καλά στάρια, καλά κριθάρια
καλό μπερεκέτ».
ΕΦΗΜΕΡΙΔΕΣ – ΚΕΙΜΕΝΟ
Η παράδοση και το αγνό έθιμο με το γιόρτασμα στο χωριό ή στην πόλη μαλακώνει την ψυχή, την καθαρίζει. Την κάνει πιο ενιαία. Με τέτοια ψυχή γιορτάζουν στη Θράκη το έθιμο του «ΚΙΟΠΕΚ ΜΠΕΗΣ» κάθε χρόνο την
Ο «ΚΙΟΠΕΚ ΜΠΕΗΣ» είναι ένα Θρακικό πανηγύρι με πανάρχαια προέλευση. Είναι γονιμικό έθιμο και κατάφερε να διατηρηθεί από τη Διονυσιακή εποχή ως τις μέρες μας. Πρόκειται για λαϊκή λατρευτική εκδήλωση, μια πράξη μαγείας, που έκαναν κάθε χρόνο οι αγρότες της Θράκης με σκοπό να προκαλέσουν την προκοπή και γονιμότητα της γης, να φέρουν με άλλα λόγια την καλοχρονιά και την καλή σοδειά.
Η ομοιοπαθητική μίμηση της τέλεσης της Περπερούνας, ανήκει στη Θρακική λατρεία, που χτίστηκε πάνω στη μαγεία της βροχής. Αγωνία και άγχος για τους γεωργούς όλου του κόσμου ήταν να προκαλέσουν την βροχή σε εποχή ξηρασίας.
Περιγράφοντας την Περπερούνα ο Ιωάννης Μακριώτης στο μελέτημα του "Ήθη, έθιμα και προλήψεις του χωριού Ευκαρίου" μας αναφέρει το έθιμο για την ανομβρία.
Γινόταν λέει μια λιτανεία από κορίτσια. Ανάμεσα τους ένα φτωχό και ορφανό κορίτσι. Το έντυναν με χλωρά κλαριά δρυός, ενώ οι άλλες έπαιρναν στα χέρια τους ένα "μπακίρι" που το γέμιζαν με το νερό. Έτσι ξεκινούσαν για τον τόπο της συγκέντρωσης τους. Πρώτα - πρώτα η πομπή τους έπρεπε να επισκεφθεί την εκκλησία και έπειτα όλα τα σπίτια του χωριού. Στο δρόμο τραγουδούσαν και περιβρέχανε κάθε κοπέλα και διαβάτη που θα συναντούσαν. Όταν άδειαζε το νερό από το μπακίρι τους, το ξαναγέμιζαν από εκείνο που φύλαγαν στα διάφορα σπίτια. Στη διαδρομή και στην επίσκεψη των σπιτιών, φαίνεται πως οι κοπέλες μάζευαν και φιλοδωρήματα από τις σπιτονοικοκυρές, γιατί η μια απ' αυτές κρατούσε και το απαραίτητο δισάκι.
Και να το τραγούδι που τραγουδούσαν τα κορίτσια και είναι αληθινό ποιητικό διαμάντι του λαού μας.
Περπερούγκα τριγυρίζει
μέσα στο χωριό γυρίζει
Τον Θεό παρακαλεί
για να βρέξει μια βροχή
Για να γίνει το κριθάρι
το κριθάρι το σιτάρι
Και το όψιμο κεχρί
για να κάμουμε ψωμί
Να το φαν τα ορφανά
τα ορφανά και τα φτωχά.
Όλος ο πόνος του φτωχούκαι βασανισμένου λαού μας θαρρείς πως αποτυπώθηκε σε μια τόσο θαυμαστή και ισορροπημένη, γεμάτη οδύνη και πίκρα ωδή, που θα ζήλευε και ο μεγαλύτερος μας ποιητής. Η τελετουργία της περπερούνας τελειώνει στον αυλόγυρο της εκκλησίας απ' όπου και είχε ξεκινήσει. Τα κορίτσια αφαιρούσαν τα χλωρά κλαριά από την περπερούνα, που είχε γίνει εν τω μεταξύ μουσκίδι, και ακολουθούσαν ομαδικό γεύμα, τραγούδι και χορός.
Η περπερούνα φαίνεται πως γινόταν σε όλη τη Θράκη. Το έθιμο αυτό αναβίωσε στη Χρυσούπολη το Μάιο του 2007, ο Πολιτιστικός Σύλλογος Νεολαίας Ν. Ορεστιάδας (Θράκες) ύστερα από πρόσκληση του Συλλόγου Θρακιωτών Επαρχίας Νέστου.
ΘΡΑΚΙΩΤΙΚΟΣ ΓΑΜΟΣ
Η αναπαράσταση της Θρακιώτικης χαράς (γάμος) από τους Θρακιώτες Νέστου
